प्रकाश अधिकारी
काठमाडौं, २७ बैशाख । नेपाल वायु सेवा निगमका महाप्रबन्धक सुगतरत्न कंशाकार सहित सञ्चालक समितिका सदस्यहरु र उच्च पदस्थ कर्मचारी सहितको ८ सदस्यीय प्रतिनिधि मण्डल निगमले पोर्चुगलको हाइफ्लाई एअरबाट लिनका लागि निर्माण भैरहेको विमान हेर्न भोलि पेरिस जाने तयारी गरिरहेको छ ।
तर निगम सूत्रका अनुसार एअरबसको फ्रान्सको तुजलुस्थित कारखानामा पोर्चुगतको हाइफ्लाई एअरको लागि बनेको जहाज नै निगमले पाउछ भन्ने ग्यारेन्टी चोँही छैन, निगमले टेण्डर माग्दा १००० घण्टा उडेको र २०१४ यता उत्पादन भएको एअरबस ३३० -२०० सेरिजका दुईवटा जहाज आपूर्ति गर्न प्रस्ताव माग गरिएको थियो । नयाँ जहाज आपूर्ति हुँदा टेण्डरको आधारभूत क्राइटेरियाको उल्लंघन हुन जान्छ ।
आपूर्तिकर्ताको व्यापक सहभागितालाई संकुचित गरी केही पहिले मिलेमतो भैसकेका कम्पनीलाई ठेक्का दिलाउन गरिएको सुनियोजित कारबाही पुष्टि हुन जान्छ । टेण्डरमा उल्लेख गरिएको भन्दा फरकप्रकृतिको सामान उपलब्धगराएकोमा यसमा संलग्न आपूर्तक र खरिदकर्ता दुवैतिरका जिम्मेवार पदाधिकारी विरुद्ध अख्तियार लगायत आर्थिक अनियमितता र भ्रष्टाचार र पदको दुरुपयोग गर्ने अधिकारीहरुमाथि अख्तियार, सार्वजनिक खरिद अनुगमन कार्यालय, राष्टिय सतर्कता केन्द्र लगायतका निकायबाट कारबाही हुन सक्छ ।
बैंकसंगको नौटंगीले मूल्यको चलखेल सार्वजनिक
ढाँटेको कुरा काटे मिल्दैन भन्ने उखान निगमको यसपटकको खरिदमा पनि चरितार्थ भएको छ । निगमले ७ अप्रिल २०१७ मा बिक्रेता हाइ फ्लाई एक्स आयरल्याण्ड र एएआर इन्टरनेशनल इन्क, जर्मन एभिएशन क्यापिटल र हाइफ्लाई ट्स्पपोर्ट एरोज एसएसंग गरेको हवाइजहाज बिक्री तथा खरिद संझौतामा प्रत्येक जहाजको एअरफ्रेमको आधार मूल्य ९२ मिलियन २६ हजार ८ सय डलर हुने उल्लेख गरेको छ ।
जहाज खरिदको कमिशन र मूल्यमा राखिएको अधिक रकम गरी झण्डै ६ अर्बको रकम पचाउन जर्मनीको म्युनिखमा सिर्जना गरिएको एस्क्रो एजेण्ट नर्टन रोज फूलब्राइट एलएलपीसंग गरिएको संझौताको दफा नं ५ खरिद मूल्य सन्तुलन शिर्षक अन्तरगतको उपदफा १ मा हरेक जहाजको खरिद मूल्य १०४. ८ मिलियन डलर हुने र १०९ मिलियन डलरभन्दा नबढ्ने किटानी गरिएको छ ।
तर निगमका तर्फबाट दोस्रो किस्ता रकम पठाउन नयाँ नाटक मञ्चन गरिएको छ । यस अगाडि ७९ मिलियन अर्थात ७अर्ब ९० करोड रुपैया गुपचुप नर्दन रोज फुलब्राइट एलएलपीको खातामा र जहाज खरिदको कमिटमेण्ट रकम वापतको १० करोड रुपैया एएआर इन्टरनेशनल इन्कको खातामा सीधै पठाएको निगमका फाइनान्स निर्देशक उमेश पौडेलले विभिन्न बाणिज्य बैंकसंग पैसा पठाउदा डलर सटहीमा पाउने कमिशन र छुट लगायत दिन सकिने नसकिने विषयमा उत्कृष्ट बाणिज्य बैंकहरुसंग कोटेशन माग गरेका छन् ।
रमाइलो कुरा के छ भने सो कोटेशनमा निगमले जुन महिनाको तेस्रो हप्तामा ८० मिलियन डलर र जुलाई महिनाको तेस्रो हप्ता थप ८० मिलियन डलर पठाउने उल्लेख गरेका छन् । निगमले पहिल्यै पहिलो किस्ता स्वरुप ७९ मिलियन र प्रतिबद्धता शुल्क स्वरुप १ मिलियन डलर पठाइसकेको छ । यसको अर्थ जहाजको मूल्य संझौतामा उल्लेख गरेका प्रतिजहाज १०४ देखि १०९ मिलियन डलर नभएर प्रति जहाज १२० मिलियन डलर पुग्दैछ । यसरी प्रति जहाज १६ देखि न्यनतम् ११ मिलियन गरी २ अर्ब २० करोड देखि ३ अर्ब २० करोड रुपैया सोझै थप खान खोजिएको छ ।
इञ्जिन नयाँ हो कि पुरानो ?
निगमले बिक्रेता हाइफलाई एक्स आएरल्याण्ड र साझेदारसंग गरेको खरिद संझौतामा एअरफ्रेमको बेस प्राइस उल्लेख हुनु तर इञ्जिनको मूल्य र उत्पादन समयको बारेमा टेण्डरदेखि खरिद संझौता कहि पनि उल्लेख नभएकोले निगमका पदाधिकारी र विक्रेताहरुले इञ्जिनमा खेलमेल गरेको अनुमान गरिएको छ ।
निगमले ७७२ सेरिजको इञ्जिन भने पनि यो सेरिजमा ७७२-६०, ७७२बी-६० र ७७२ सी-६० का इञ्जिन बन्दछन् । एकै फेमिलिका भए पनि हरेक वर्गका इञ्जिनको क्षमता र गुणस्तर फरक छ । निगमले लिन लागेको कुन इञ्जिन जडित विमान हो आजसम्म खुलेको छैन ।
इञ्जिनको सेरिजको उल्लेख भएपनि त्यसको उत्पादन समयको उल्लेख गरिएको छैन् । संसारभर नयाँ विमानमा नयाँ इञ्जिन जडान गर्ने परम्परा रहेपनि बढी भ्रष्टाचार हुने मुलुकका निर्णयकर्ताहरुले नयाँ एअरफ्रेममा पुरानो इञ्जिन समेत हाल्ने खतरा रहन्छ । कतिपय अवस्थामा नयाँ विमानहरुको स्ट्र्क्चर अर्डर मुताविक नभएर प्रतिष्ठित एअरलाइन्सहरुले रेजेक्ट पनि गर्दछन् । त्यस्ता विमानहरु सस्तो पाउन सकिन्छ ।
विगतमा यसरी अन्य एअरलाइन्सले अस्वीकृत गरेका जहाज सस्तोमा किनिदिन प्रस्ताव लिएर नेपाल वायु सेवाका उच्च पदाधिकारी र सञ्चालकहरुसम्म पनि व्यापारीहरु आइपुगेका थिए ।
निगमले राख्ने इञ्जिनको निर्माता रोल्स रोयसको अर्डर सूचीमा निगमलाई विमान आपूर्ति गर्ने हाइफ्लाई आयरल्याण्ड, हाइफ्लाई पोर्चुगल, एएआर इन्टरनेशनल र जर्मन एभिएसन क्यापिटल कसैले पनि अर्डर गरेको देखिदैन् ।
Engine News
Trent 772 News
Thursday, April 12, 2018 SAS Places Order for an Additional Airbus A330-300
Tuesday, April 25, 2017 Lion Group Selects Rolls-Royce Trent 700 Engine to Power Three Additional A330s
Tuesday, February 21, 2017 Rolls-Royce Wins Trent 700 Order from Hawaiian Airlines
Wednesday, November 2, 2016China Southern Selects Rolls-Royce Trent 700 Engine to Power 10 A330-300s
Wednesday, August 24, 2016China Eastern Airlines Selects Rolls-Royce Trent 700 Engine to Power 15 A330s
Tuesday, August 9, 2016Cebu Pacific Selects Rolls-Royce to Power Further A330 Aircraft
Friday, November 6, 2015Lion Air Takes Delivery of its First Airbus A330-300
Wednesday, October 21, 2015HNA Group Signs Engine Maintenance Contract with Rolls-Royce
Thursday, September 10, 2015Rolls-Royce Trent 700 Engines Selected for New Airbus Beluga XL Transporter
Wednesday, September 9, 2015RwandAir Firms Order for One Airbus A330-200 and One A330-300 Jetliners
Monday, July 27, 2015Rolls-Royce Trent 700 Engines Selected by RwandAir
Friday, May 29, 2015Rolls-Royce Trent 700 Engines Selected by MEA
Wednesday, April 1, 2015EASA Certifies the 242-ton Airbus A330-300 Version
Tuesday, March 24, 2015RwandAir Signs MoU for Two Airbus A330-200s
Monday, March 9, 2015Turkish Airlines Selects Rolls-Royce Trent 700 Engines to Power Four A330 Freighters
Wednesday, February 4, 2015Lion Air Selects Trent 700 Engine to Power Three A330s
Monday, December 15, 2014AirAsia X Selects Rolls-Royce Trent 700 and Trent 7000 Engines to Power 65 A330s
Monday, December 1, 2014Rolls-Royce Delivers 1,500th Trent 700 Engine
Thursday, November 20, 2014French Air Force Orders 12 Airbus A330 MRTT Tanker Aircraft
कालोसूचीका कारण कोरिया र जापान रद्द
निगमले टेण्डर गर्दा माग गरेको २४२ मे टनको जहाज हो तर आपूर्तकसंग २३० मे टनको जहाज लिने संझौता भएको छ । निगमका पूर्व प्रशासकहरु जहाजमा पुरानो इञ्जिन राखिएको आशंका गर्दछन् ।
निगमको विजनेश प्लानमा यो जहाजलाई अष्ट्र्ेलियाको सिड्नी, कोरियाको सोल, जापानको टाकियो सहित यूरोप र अमेरिकामा पनि पुर्याउने उल्लेख गरिए पनि अहिले निगम ठूलो विश्मयमा परेको छ ।
निगमका प्राविधिकहरुले २३० मे टन मात्र क्षमता भएको जहाज सिड्नीबाट उडान भर्न प्राविधिक रुपले अनुपयुक्त हुने बताएको र कोरिया र जापानले यूरोपेली मुलुकहरुले कालो सूचिमा राखेको देशको उडानलाई अनुमति दिन नसकिने जनाएपछि निगमले यी जहाजहरु अहिले साना जहाज उडाएकै रुटमा उडाउनु पर्ने बाध्यता भएको छ ।
तुलनात्मक रुपमा धेरै भाडा राख्न सकिने क्षेत्रमा उडाउन नपाउने भएकोले ठूला जहाजबाट डलर झार्ने निगमको सपना अहिलेलाई केवल घाटाको व्यापारमा परिणत हुने देखिएको छ ।
निगमका उच्च व्यवस्थापकहरुका अनुसार अहिले सञ्चालनमा रहेका साँघुरा आकारका एअरबस ३२० -२०० सेरिजका जहाजको सञ्चालनबाट निगमलाई दैनिक एक करोड नोक्सानी परेको छ । ठूला आकारका जहाज थपिएपछि त्यो भन्दा बढी नोक्सानी हुने बताइन्छ ।
दैनिक २ करोडको नोक्सानी रहने निगमले संचय कोष र नागरिक लगानी कोषको यसपटको २४ अर्ब ऋण कहिले चुक्ता गर्ला ?
